BỆNH TĂNG HUYẾT ÁP

Huyết áp là biểu hiện áp lực máu trong lòng động mạch máu khi tim bơm máu cung cấp cho các mô trong cơ thể. Sau 1 thời gian, áp lực gia tăng có thể gây tổn thương tim và gây ra đột quỵ. 

Bệnh tăng huyết áp khá phổ biến. Căn bệnh này đang có xu hướng gia tăng ở Việt Nam do tuổi thọ ngày càng cao nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ cao bị mắc bệnh tiểu đường và thói quen ăn nhiều muối.

Huyết áp cao vào thành động mạch liên tục góp phần gây xơ vữa động mạch (xơ cứng động mạch). Bệnh cao huyết áp tiến triển âm thầm trong nhiều năm, người bệnh sẽ không phát hiện ra triệu chứng bệnh. Thậm chí dù không có biểu hiện nào, chứng cao huyết áp vẫn liên tục gây tổn thương mạch máu, cơ quan, nhất là não, tim, mắt và thận.

Việc phát hiện ra  bệnh sớm vô cùng quan trọng. Theo dõi huyết áp thường xuyên có thể giúp bạn nhận thấy sự thay đổi. Nếu huyết áp tăng, bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra huyết áp trong vài tuần để xem các con số có giữ nguyên tình trạng hay không.

Phương pháp hiện nay bao gồm  dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ và điều chỉnh lối sống. Nếu bệnh trạng này không được điều trị, nó có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng như đau tim và đột quỵ.

CÁC TRIỆU CHỨNG BỆNH TĂNG HUYẾT ÁP

Tăng huyết áp có thể diễn tiến thầm lặng không có triêu chứng nào. Phải đến vài năm, người bệnh mới cảm nhận rõ triệu chứng bệnh, lúc đó quá trễ. Thậm chí các triệu chứng của bệnh này được liệt kê vẫn có thể do các nguyên nhân khác. Đây là điều cực kì nguy hiểm. 

Các triệu chứng của bệnh tăng huyết áp nặng có thể bao gồm:

 +Đau đầu

 +Thở nông
 +Chảy máu mũi
 +Mặt đỏ
 +Chóng mặt
 +Đau ngực
 +Mắt nhìn mờ
 +Tiểu máu

Tình trạng có thể diễn biến nguy hiểm nếu chờ khi có dấu hiệu rõ ràng. Dấu hiệu đầu tiên có thể là cơn đột quỵ hoặc đau tim. Do đó việc đi khám sức khỏe định kì là vô cùng quan trọng.

Nếu bạn chỉ đi khám sức khỏe tổng quát mỗi năm 1 lần, hãy nhờ bác sĩ tư vấn về nguy cơ của bệnh tăng huyết áp và các chỉ dẫn khác để theo dõi huyết áp.

Nếu gia đình bạn có người bị bệnh tim mạch, đột quỵ hoặc có các yếu tố nguy cơ của bệnh, bác sĩ có thể tư vấn bạn đi kiểm tra huyết áp trong vài tháng. Hoặc có thể mua thiết bị đo huyết áp tại các nhà thuốc. 

PHÂN LOẠI TĂNG HUYẾT ÁP 

Có 2 loại tăng huyết áp. Mỗi loại do một số nguyên nhân khác nhau gây ra.

Bệnh tăng huyết áp nguyên phát

Tăng huyết áp nguyên phát hay còn gọi tăng huyết áp vô căn. Loại bệnh này phát triển theo thời gian không có nguyên nhân xác định. Đa phần mọi người mắc loại này.

 Các nhà nghiên cứu vẫn chưa rõ cơ chế nào khiến huyết áp tăng. Đó có thể là sự kết hợp nhiều yếu tố. Các yếu tố đó bao gồm:
 +Genes: 1 vài người bị cao huyết áp do di truyền gen từ bố mẹ hoặc  bản thân trong người mang gen đột biến. 
 +Thay đổi thể trạng: Nếu cơ thể thay đổi về thể trạng sẽ nảy sinh vấn đề, trong đó có tăng huyết áp. Thay đổi chức năng thận do lão hóa có thể thay đổi cân bằng khoáng chất muối, nội tiết tố và chất dịch trong cơ thể. Điều này có thể khiến áp lực máu tăng lên.
 +Môi trường: Lối sống thiếu lành mạnh như ít vận động, chế độ dinh dưỡng không hợp lí, ăn nhiều muối hoặc có vấn đề về cân nặng. Khi thừa cân, bạn phải đối mặt với nguy cơ tăng huyết áp. Hút thuốc cũng là nguyên nhân hàng đầu khiến tăng huyết áp tiến triển nhanh.

Tăng huyết áp thứ phát

Chứng tăng huyết áp thứ phát xảy ra nhanh và  trầm trọng hơn. Một vài nguyên nhân có thể gây ra bệnh tăng huyết áp thứ phát bao gồm:

 +Bệnh về thận
 +Hội chứng ngưng thở khi ngủ
 +Dị tật tim bẩm sinh
 +Bệnh lý tuyến giáp
 +Tác dụng phụ của thuốc
 +Sử dụng chất gây nghiện
 +Lạm dụng thức uống có cồn hoặc dùng trong nhiều năm
 +Bệnh lý tuyến thượng thận
 +Một số khối u nội tiết nhất định

CÁC THÔNG SỐ HUYẾT ÁP

 +Huyết áp tâm thu: Đây là chỉ số đầu tiên, hoặc số ở bên trên thiết bị khi đo. Chỉ số cho biết áp lực trong lòng động mạch khi tim bơm máu ra ngoài.

 +Huyết áp tâm trương: Đây là số thứ 2, hoặc số ở bên dưới, chỉ số này cho biết áp lực lúc nghỉ của động mạch giữa các lần bơm máu.

Ở người trưởng thành, có 5 mức độ huyết áp:

 +Huyết áp tối ưu: khi huyết áp dưới 120/80 milimét thủy ngân (mm Hg).

 +Bình thường cao: Tâm thu ở giữa mức 120-129 mm Hg, và tâm trương ít hơn 80 mm Hg. Bác sĩ không điều trị tăng huyết áp bằng thuốc ở tình trạng này. Thay vào đó, bạn cần thay đổi lối sống để làm giảm các chỉ số này và các nguy cơ mắc tăng huyết áp.

 +Tăng huyết áp giai đoạn 1: Số tâm thu ở giữa mức 130-139 mm Hg, số tâm trương ở giữa 80-89 mm Hg.

 +Tăng huyết áp giai đoạn 2: Số tâm thu từ 140 mm Hg trở lên hoặc số tâm trương từ 90mm Hg và hơn.

 +Cực cao huyết áp: Số áp lực tâm thu trên 180 mmHg và tâm trương trên 120 mm Hg. Huyết áp trong khoảng này cần can thiệp y tế khẩn cấp. Nếu có bất kì  triệu chứng như đau tức ngực, đau đầu, thở nông hoặc tầm nhìn thay đổi, cần can thiệp cấp cứu ngay.

Chỉ số huyết áp của trẻ em khác với trẻ vị thành niên. Tốt nhất bạn nên nhờ bác sĩ nhi khoa tư vấn chỉ số lành mạnh ở trẻ nhỏ nếu trẻ cần theo dõi huyết áp.

THUỐC ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP

Bạn phải trải qua giai đoạn thử nếu  cơ thể không thích ứng thuốc. Bác sĩ sẽ cho bạn nhiều loại thuốc khác nhau đến khi cơ thể chấp nhận loại thuốc điều trị phù hợp. Một vài loại thuốc được dùng để điều trị cao huyết áp, bao gồm:

 +Thuốc ức chế Beta: Thuốc ức chế beta giúp làm giãn động mạch, tim đập chậm hơn và ít gây áp lực lên tim. Cách điều trị này làm giảm áp lực máu bơm qua động mạch ở mỗi nhịp tim. Nó cũng chặn 1 số loại nội tiết tố khiến huyết áp tăng.

 +Thuốc lợi niệu: Lượng muối cao và dư lượng chất dịch trong cơ thể làm tăng huyết áp. Thuốc lợi niệu (thuốc lợi tiểu) giúp thận loại bỏ dư lượng muối trong cơ thể. Khi muối thải ra, dư lượng chất dịch cũng thải ra ngoài qua nước tiểu, làm hạ áp lực lưu lượng máu.

 +Chất gây ức chế ACE: Angiotensin là hóa chất khiến mạch máu và thành động mạch co hẹp lại. Thuốc ức chế men chuyển sinh chất angiotensin (angiotensin converting enzyme-ACE) ngăn cơ thể sản sinh quá nhiều loại hóa chất này, từ đó giúp mạch máu giãn và giảm  áp lực máu.

 +Thuốc ức chế thụ thể Angiotensin II (Angiotensin II receptor blockers -ARBs): Trong khi ACE nhắm vào việc ngưng tạo ra angiotensin, thì ARBs lại ngăn hóa chất angiotensin gắn vào các thụ thể. Khi các thủ thể không được kích hoạt, mạch máu sẽ không co lại. Điều này giúp giãn mạch máu cũng tiện lợi giảm luôn áp lực máu.
 +Thuốc chặn Can-xi: Thuốc này chặn 1 số gốc can-xi thâm nhập vào cơ tim, dẫn đến giảm áp lực từ tim và giảm chỉ số  huyết áp. Thuốc này cũng  tác dụng lên mạch máu, làm giãn mạch máu và huyết áp cũng giảm theo.

 +Thuốc chặn Alpha-2: Thuốc giúp làm giãn mạch máu và giảm huyết áp. Cơ chế của nó là thay đồi xung thần kinh mà gây co mạch máu, từ đó làm thư giãn mạch máu , giúp hạ huyết áp.

ĐIỀU TRỊ HUYẾT ÁP TẠI NHÀ

Điều chỉnh lối sống lành mạnh giúp bạn kiểm soát được yếu tố hình thành bệnh tăng huyết áp. 

Chế độ ăn lành mạnh

Chế độ ăn tốt cho tim mạch giúp làm giảm mức tăng huyết áp và giảm nguy cơ xảy ra biến chứng. Các biến chứng đó bao gồm bệnh tim, đột quỵ.

Hình thức ăn kiêng DASH là phương pháp khá hiệu quả. Một chế độ ăn tốt cho tim mạch bao gồm:

 +Trái cây
 +Rau củ
 +Ngũ cốc nguyên hạt
 +Thịt, cá 
 +Hạn chế tối đa nhóm thực phẩm carbonhydrate có đường. Gạo trắng chúng ta thường ăn thường không tốt cho tim và mạch máu.
 +Không thêm quá nhiều muối vào thực phẩm dù đang ở công đoạn sơ chế. 

Tăng cường hoạt động thể chất

Tập thể dục ngoài giúp giảm cân còn giúp giảm căng thẳng, giảm huyết áp và tăng cường sức khỏe hệ tim mạch.

Đôi khi bệnh tăng huyết áp sẽ biến mất nếu bạn giảm cân và tập thể dục.

Tốt nhất bạn nên thiết lập lịch tập thể dục hằng tuần 150 phút. Có nghĩa là khoảng mỗi tuần tập mỗi lần trong 30 phút.

Duy trì cân nặng phù hợp.

Nếu bị thừa cân hay béo phì, việc giảm cân thông qua cách hạn chế calorie, dùng khẩu phần ăn tốt cho tim mạch và tăng các hoạt động thể chất có thể làm giảm huyết áp.

Kiểm soát căng thẳng

Tập thể dục là cách tốt để kiểm soát căng thẳng. Các hoạt động khác cũng cùng chung lợi ích, bao gồm:
 +Thiền
 +Hít thở sâu
 +Mát-xa
 +Các hoạt động giãn cơ
 +Tập yoga hoặc Thái Cực Quyền

Hiệu quả làm giảm căng thẳng của các phương thức này đều đã được chứng minh. Ngủ đúng cách để có giấc ngủ ngon cũng có thể làm giảm độ căng thẳng và huyết áp.

Thích nghi với lối sống lành mạnh 

Hãy cố gắng cai thuốc lá nếu bạn đang hút thuốc. Hóa chất trong thuốc lá tổn hại mô cơ thể và làm xơ cứng thành mạch máu. Chúng gây ra chứng tăng huyết áp và là thủ phạm của các cơn đột quỵ. 
Nếu dùng quá nhiều thức uống có cồn, hãy cố gắng giảm lượng tiêu thụ và ngưng sử dụng bởi vì chất cồn có thể làm tăng huyết áp.

Nếu thấy thông tin hữu ích, các bạn hãy chia sẻ bài viết cho bạn bè